Maculadegeneratie: wat kun je zelf doen?

Je zicht verliezen is een van de meest ingrijpende dingen die je kunt meemaken. Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is een van de belangrijkste oorzaken van slechtziendheid bij mensen boven de 50 jaar (1). Maar er is goed nieuws: met je leefstijl kun je wél degelijk invloed uitoefenen.

Wat is maculadegeneratie?

LMD (Leeftijdgebonden Maculadegeneratie) is een aandoening waarbij het centrale deel van het netvlies, de macula, beschadigd raakt. In het begin merk je vaak weinig: misschien zie je wat waziger of is lezen vermoeiender. Maar naarmate de aandoening vordert, kun je last krijgen van beeldvervorming (metamorfopsie) of zelfs een zwarte vlek in het midden van je zicht. Er zijn twee vormen:

• Neovasculaire LMD (natte LMD) – hierbij ontstaan abnormale bloedvaten onder de macula die lekkage of bloedingen veroorzaken.
• Atrofische LMD (droge LMD) – hierbij sterven cellen in de macula geleidelijk af.

Beide vormen kunnen leiden tot ernstig verlies van het centrale zicht, wat enorme impact heeft op je dagelijks leven (1).

Wat heeft inflammatie ermee te maken?

Net als bij reuma, artrose en hart- en vaatziekten speelt ook bij LMD laaggradige, chronische ontsteking (inflammatie) een belangrijke rol (2). Deze ontstekingsprocessen beschadigen op de lange termijn het netvlies, vooral in combinatie met risicofactoren zoals roken, overgewicht en een ongezond voedingspatroon.

Wat kun je doen met leefstijl?

Bij Plants for Health geloven we niet in wondermiddelen, maar in evidence-based leefstijlinterventies. En dat is precies waar bij LMD winst te halen valt. Onderzoek toont namelijk aan dat een ongezonde leefstijl (met name voeding en roken) het risico op LMD verhoogt. Dit geldt zowel voor mensen met als mensen zonder genetische aanleg. Sterker nog, een ongezonde leefstijl verdubbelt bijna het risico op LMD en dit risico is nog hoger bij mensen met een genetische aanleg, zie ook de figuur (3).

Hier een aantal gerichte aanbevelingen:

1. Voeding: kies voor ontstekingsremmend en antioxidantrijk

• Eet dagelijks veel groenten en fruit (minimaal 800 gram gecombineerd).
• Voeg donkergroene bladgroenten toe, zoals spinazie, boerenkool en rucola – rijk aan luteïne en zeaxanthine, stoffen die de macula beschermen.
• Gebruik noten, zaden, peulvruchten en volkorengranen als basis.
• Voeg gezonde vetten toe uit lijnzaad, walnoten en algenolie – deze bevatten omega-3 vetzuren die mogelijk beschermend werken.
• Beperk bewerkte voeding, verzadigd vet, suiker en vooral: vermijd roken! Dit is dé grootste risicofactor voor LMD.
• Soms wordt aanbevolen om dagelijks een ruime hoeveelheid olijfolie te gebruiken. Hoewel mensen die meer olijfolie gebruiken een lager risico hebben op LMD, betekent dit nog niet dat er een oorzaak-gevolg relatie aangetoond is. Olijfolie wordt aanbevolen in Plants for Health als basis om in te bakken, maar voor wie overgewicht heeft adviseren we om het met mate te gebruiken. Een eetlepel olijfolie bevat namelijk al bijna 100 kcal.

2. Supplementen: soms verstandig

• Bij gevorderde LMD wordt suppletie met antioxidanten en zink vaak geadviseerd (AREDS2-formule), bespreek dit altijd met je arts.
• Voor iedereen geldt: zorg voor voldoende vitamine D, B12 en omega-3 (EPA/DHA), zeker als je plantaardig eet.

3. Beweging en ontspanning

Bewegen en ontspanning verlagen de ontstekingsgraad in je hele lichaam. Dagelijks 30 minuten wandelen en regelmatig een ademhalingsoefening of meditatie kan al verschil maken.

4. Slaap

Goede slaap helpt bij herstel van het lichaam, verlaagt inflammatie en vermindert oxidatieve stress.

Tot slot adviseren we om te streven naar consistentie in je leefstijlgedrag. Dit is belangrijker dan perfectie. Elke stap telt.

En werkt dat?
Onderzoek toont aan dat mensen met een gezond voedingspatroon en leefstijl een lager risico hebben op LMD én op progressie van de ziekte. Vooral bij het vroege en intermediaire stadium kun je hiermee het verschil maken. En ook als je al LMD hebt, is het nooit te laat om je gezondheid te ondersteunen.

Kortom: ook bij LMD geldt: je genen laden het pistool, maar je leefstijl haalt de trekker over. En daar heb jij dus zelf invloed op.

Wil je ermee aan de slag? Ons boek Plants for Health geeft je praktische tips, recepten en leefstijltools. Of sluit je aan bij het leefstijlprogramma DuurzaamVitaal voor extra begeleiding.